پوکی استخوان چیست؟

مدت مطالعه: ۴ دقیقه

 در این مقاله میخواهیم به صورت خیلی مفید و خلاصه درباره علائم پوکی استخوان، روش های تشخیص آن، علل در مردان و زنان و تغذیه مناسب  برایش صحبت کنیم.

حتما در مورد پوکی استخوان مطالب زیادی شنیده اید و بسیاری از افراد هستند که با درد استخوانها شک به پوکی استخوان میکنند و در پی تشخیص و درمان این بیماری هستند. جالب است بدانید پوکی استخوان یک بیماری خاموش است و تا زمانی که ایجاد شکستگی نکند علامت دار نمیشود.

در این باره به صورت خلاصه و مفید در سایت دکتر پریسا با هم می خوانیم:

با پوکی استخوان بیشتر آشنا شویم:

ترکیب استخوان ها از ماده زمینه ای و مواد معدنی مثل کلسیم ساخته شده است. رشد استخوان و افزایش تراکم استخوان تا حدود ۳۰ سالگی ادامه دارد و به تدریج از تراکم کاسته میشود و در نهایت امکان ایجاد ودیده ای به نام پوکی استخوان یا استئوپروز وجود دارد که میتواند باعث ایجاد شکستگی استخوان ها شود لذا نیاز به به تشخیص و درمان دارد. اما مساله مهم تر، پیشگیری از پوکی استخوان و به تاخیر انداختن شروع این بیماری است.

اگر در جوانی استخوانهای بسیار مستحکم و متراکم داشته باشید احتمال ایجاد پوکی استخوان در سنین پیری بسیار کم خواهد بود. و برعکس این موضوع نیز صادق است. ضمن این که میدانیم پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان مشاهده میشود.

علائم پوکی استخوان:

 پوکی استخوان هیچ علامت خاصی ندارد اما بعد از گذشت سالها فرد ممکن است دچار درد پشت و قامت خمیده شود که به علت شکستگی بدون علامت مهره های پشت اتفاق میفتد. اولین علامت پوکی استخوان به صورت شکستگی استخوان است که اغلب در مهره یا لگن اتفاق می افتد. در موارد شدید این بیماری، حرکات عادی مانند نشستن، ایستادن یا سرفه کردن میتواند این شکستگی را ایجاد کند.

آیا من دچار پوکی استخوان میشوم؟

با کسانی که در معرض این بیماری هستند آشنا میشویم:

• افرادی که سابقه ژنتیکی پوکی استخوان در خانواده خود دارند.
• افرادی که مشکلات تغذیه ای دارند مثل کمبود دریافت ویتامین ث و د و کمبود کلسیم یا مصرف بیش از حد کافئین و الکل و نیز استفاده زیاد از نمک و پروتئین در رژیم غذایی همینطور لاغری شدید که آنورکسی و بولیمی نامیده میشود.
• افرادی که مشکلات غددی دارند مثل پرکاری تیروئید و پاراتیروئید، دیابت،‌ سندرم کوشینگ و …
• افرادی که بیماریهای گوارشی دارند:‌ مثل سو جذب، سلیاک، برداشتن قسمتی از روده یا معده
• افرادی که دچار بیماریهای ریوی مزمن هستند مثل COPD
• افرادی که دارای مشکلات بدخیمی یا سرطان هستند
• افرادی که تحت درمانهای دارویی زیر به مدت طولانی هستند:
• کورتون، ضد تشنج ها مثل کاربامازپین، فنی تونین، داروهای تیروئیدی، هپارین و داروهای شیمی درمانی
• افرادی که بیماری های التهابی مزمن دارند مثل آرتریت، روماتوئید، فلج اندامها و …
• افرادی که توده بدنی لاغری دارند بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند
• و مهم تر از همه افرادی که سبک زندگی نامناسب دارند که شایع ترین علت است. عدم فعالیت ورزشی مناسب. عدم استفاده از کلسیم و ویتامین د در رژیم غذایی روزانه، مصرف سیگار و الکل

 

چگونه پوکی استخوان را تشخیص دهیم؟

تست تراکم استخوان یا وانسیتومتری برای تشخیص این بیماری به کار میرود و برای افراد با شرایط زیر باید انجام شود.

• زنان بالای ۶۵ سال.
• زنان یائسه که ریسک بالا برای پوکی استخوان داشته باشند.
• زنان با یائسگی زودرس.
• افرادی که تحت درمان طولانی مدت داروی مضر بر استخوان مانند کورتون هستند.
• افرادی که بیماری دیابت یا بیماری های کلیوی و تیروئیدی دارند.
• افرادی که سابقه ژنتیکی پوکی استخوان در خانواده خود دارند.
• افرادی که سابقه شکستگی بدون علت در خانواده خود دارند.

چگونه از پوکی استخوان پیشگیری کنیم؟

هیچ وقت برای شروع پیشگیری از پوکی استخوان زود نیست!

منتظر سن بالا یا شروع یائسگی یا دردهای استخوانی خود نباشید! و اگر دچار پوکی استخوان هستید اقدام برای متوقف کردن این روند هیچگاه دیر نیست.

رژیم غذایی مناسب که حاوی کلسیم و ویتامین د باشد و همچنین ورزش مناسب که فشار بر استخوان ها وارد کند زندگی بدون پوکی استخوان را برای شما فراهم میکند

اگر به شما گفته شده است که دچار نرمی استخوان هستید نه پوکی استخوان نگران شکستگی نباشید. نرمی استخوان یک هشدار است که به تغذیه و ورزش خود توجه بیشتری کنید.

درمان پوکی استخوان با تغذیه مناسب

تمامی مقالات علمی بر تغذیه درست در پیشگیری و درمان پوکی استخوان تاکید دارند.

آیا میدانید چه مواردی برای افزایش تراکم استخوان موثرند؟

آیا این موارد در رژیم غذایی تان به حد کافی وجود دارد؟

یا به صورت قرص مکمل مصرف میشود؟

برای پاسخ به این سوالات با همراه شوید:

دو ماده مغذی برای جلوگیری از پوکی استخوان کلسیم و ویتامین د میباشد. همانطور که گفته شد کلسیم جز اصلی استخوان است و ویتامین د به جذب کلسیم کمک میکند.

مقادیر مورد نیاز این دو ماده در سنین مختلف متفاوت است که در جدول زیر میتوانید مشاهده کنید

گروه سنی	مقدار مورد نیاز کلسیم روزانه	مقدار مورد نیاز ویتامین د روزانه
کودکان ۱ تا ۳ سال	۷۰۰ میلی گرم	۶۰۰ میلی گرم
کودکان ۴ تا ۸ سال	۱۰۰۰ میلی گرم
نوجوانان	۱۳۰۰ میلی گرم
افراد بالغ	۱۰۰۰ میلی گرم
زنان بالای ۵۰ سال	۱۲۰۰ میلی گرم	۸۰۰ میلی گرم
مردان بالای ۷۰ سال

 

کمبود ویتامین د یکی از شایعترین علل دردهای مزمن عضلانی و خستگی زودرس در افراد جامعه است که با درمان دارویی، علایم بیماری بهبود قابل توجهی می یابد.

لذا در آزمایشات مرتب خود میتوانید در صورت مشاهده علایم، از پزشک خود بخواهید سطح ویتامین د خون شما را مورد بررسی قرار دهد تا در صورت کمبود تحت درمان قرار گیرید.

کلسیم و ویتامین د از چه راههایی تامین میشود؟

برای تامین این مواد مغذی دو راه رژیم غذایی و مکمل ها وجود دارد که بهتر است ابتدا از طریق غذا تامین شوند.

اول غذا!

شیر، ماست، پنیر و کلیه لبنیات، پروتئین ها و حبوبات سرشار از کلسیم هستند.

بر روی برچسب مواد غذایی به میزان کلسیم محصول توجه کنید. اگر مشکل عدم تحمل به لاکتوز دارید و نمیتوانید شیر حیوانی استفاده کنید میتوانید از شیر های بدون لاکتوز و یا آبمیوه های طبیعی استفاده کنید.

گیاهان با برگ سبز مثل کاهو،‌ کلم بروکلی ۲۰ درصد کلسیم روزانه را تامین میکنند. همینطور انواع ماهی مثل سالمون و ساردین حاوی مقادیر مناسبی از کلسیم هستند.

برای ویتامین د هم میتوانید از آبمیوه های طبیعی، شیر، ماهی سالمون، قارچ، زرده تخم مرغ، جگر و غلات استفاده کنید.

منیزیم و فسفر هم برای کمک به تراکم استخوان مفید هستند و در موادی مثل سیب زمینی، میوه خشک،‌ مغز بادام و گوجه فرنگی یافت میشود.

ویتامین ث به جذب کلسیم کمک میکند و در مرکبات مثل گریپ فروت،‌پرتقال و … به میزان فراوانی وجود دارد.

امگا ۳ نیز به عنوان مکمل کلسیم موثر است و در انواع ماهی وجود دارد

۴ نکته مناسب در رژیم غذایی پوکی استخوان:

• لبنیات و گیاهان برگ سبز را در رژیم خود قرار دهید به ویژه خانم های یائسه، روزانه حتما ۲ لیوان شیر مصرف کنند.
• غذاهای دریایی را به برنامه غذاییتان اضافه کنید
• از انواع آجیل ها و مغز ها به عنوان میان وعده استفاده کنید.
• مصرف نمک، الکل، سیگار،‌ استخوانهایتان را در معرض خطر قرار میدهد.

دوم مکمل ها

اگر کلسیم و ویتامین د مورد نیاز بدن شما توسط رژیم غذایی به حد کافی تامین نمیشود میتوانید از مکمل ها استفاده کنید.

کلسیم در انواع بسته بندی ها و انواع ترکبیات در بازار موجود است. انواع سیترات کلسیم نیازی به استفاده همراه با غذا ندارند اما انواع کربنات کلسیم برای کمک به جذب باید به همراه غذا مورد استفاده قرار گیرند.

ویتامین د به صورت قرص روزانه یا هفتگی وجود دارد که با توجه به میزان کمبود این ویتامین در بدن شما توسط پزشک معالج تجویز میشود.

اغلب مکمل های کلسیم و ویتامین دی به صورت ترکیبی هم در داروخانه ها موجود است. مصرف مکمل ها برای خانم ها در سنین یائسگی توصیه میشود.

ده عامل مضر برای پوکی استخوان

• نمک زیاد در رژیم غذایی:‌ نمک دفع کلسیم را افزایش میدهد.
• ۲- تماشای طولانی تلویزیون: در واقع این مورد نمونه ای از بی تحرکی است که هیچگونه فشاری بر استخوانها وارد نمی‌شود. ورزش و تحرک با ایجاد فشار بر استخوانها باعث قوی تر شدن آنها می‌شود.
• ۳- دوچرخه سواری طولانی: در دوچرخه سواری و پدال زدن سیستم قلبی و عروقی تقویت میشود، اما استخوانها چطور‌؟ چون در دوچرخه سواری وزن بدن بر روی استخوانها نیست و فشاری بر آنها وارد نمیشود بر خلاف راه رفتن و دویدن که فشار روی استخوانهاست، باعث تقویت استخوان نمیشود. اگر دوچرخه سوار حرفه ای هستید ساعت هایی را در روز به ورزش های تحمل کننده وزن بدن مثل تنیس یا پیاده روی بپردازید تا از استخوانهای قوی برخوردار شوید.
• ۴- اقامت طولانی در محل تاریک و بدون نور آفتاب بدن در برابر نور آفتاب ویتامین د میسازد. در طول هفته چند بار به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه در مقابل نور آفتاب قرار بگیرید. ولی بیش از حد این کار را انجام ندهید چرا که قرار گرفتن بیش از اندازه در برابر نور آفتاب میتواند زمینه ساز سرطان پوست شود. از مکمل های ویتامین د هم میتوانید استفاده کنید.
• ۵- الکل:‌ با اختلال در جذب کلسیم میتواند زمینه ساز کاهش تراکم استخوان شود.
• ۶-مصرف چای نوشابه و قهوه به مقدار زیاد.
• ۷-سیگار، افراد سیگاری در معرض شکستگی و ترمیم دیر تر محل شکسته هستند.

• ۸- مصرف داروهای خاص که در طولانی مدت اثر منفی بر استخوان دارند مانند داروهای ضد تشنج، کورتون و دارو های تیروئیدی
• ۹- لاغری زیاد:‌ شاخص توده بدنی زیر ۵/۱۸ لاغری شدید محسوب میشود، این افراد در معرض پوکی استخوان و شکستگی هستند. ابتدا باید علت لاغری شناسایی و سپس با ورزش و تغذیه جبران گردد.
• ۱۰-سقوط و افتادن:‌ با گذشت سن افتادن فرد بسیار خطرناک است و اگر فرد دچار پوکی استخوان باشد احتمال شکستگی با سقوط بسیار بالاست از طرفی استخوان شکسته شده زمان زیادی برای ترمیم نیاز دارد. که بسیاری از افراد بعد از این مراحل هرگز به شرایط قبلی زندگی خود برنمیگردند. راه رفتن آهسته در منزل، استفاده از دستگیره در حمام و راه پله ها از جمله موارد پیشگیری کننده سقوط هستند.

پس با تغذیه مناسب هوای استخوان هایتان را داشته باشید،‌ من دکتر پریسا یوسف فام، روزهای فرد در مطبم هستم و میتونید بیاید تا ویزیت تون کنم، حتما قبل از آمدن وقت رزرو کنید.

رزرو وقت با دکتر پریسا